Çocuklarda İdrar Yolu Enfeksiyonları

İdrar yolu enfeksiyonları (İYE) çocuklarda sık görülen enfeksiyonlardır. Üriner sistem böbrekler, idrar kanalları (üreterler), idrar torbası mesane ve boşaltıcı kanal (üretra) dan oluşur. İdrar yolu enfeksiyonu ise üriner sistemde bakteri çoğalması anlamına gelir ve basit belirtisiz bir enfeksiyondan pyolonefrite(BÖBREK İLTİHABI) kadar enfeksiyonun yerine ve ağırlığına göre farklı isimler alan geniş bir grup enfeksiyonun genel adıdır.

Bu enfeksiyonlar akut, kronik, tekrarlayıcı olabilir ve bakteri, mantar ve virüsler enfeksiyonlara sebep olabilir. Çocuklarda İYE zamanında belirlenip uygun izlem ve müdahalesi yapılmadığında ilerleyici böbrek harabiyeti ve yetmezliği, hipertansiyon, büyüme gelişme geriliği, kansızlıklar gibi komplikasyonlar gelişebileceğinden zamanında tanı konulması,birlikte buna eşlik eden anomaliler varsa tespit edilmesi, riskli grupların tespit edilerek tedavi edilmesi önemlidir. Çocukluk çağında İYE üst solunum yolu enfeksiyonlarından sonra en sık rastlanan enfeksiyonlardır. İlk bir ayda (yeni doğan dönemi) erkeklerde, daha sonraki yaşlarda ise kızlarda daha sık görülür. Yapılan bir çalışmada 11 yaş altındaki çocuklardan erkeklerde %1,1, kızlarda %3 oranında belirtili İYE tespit edilmiştir.

Üriner sistem enfeksiyonlarında en sık rastlanan etkenler barsak bakterileridir. (%80 oranında E.Coli). Bulaşma çok büyük oranda aşağıdan yukarıya yani idrar yolu alt ucundan giren mikroorganizmaların yukarı doğru bulaşması yolu ile olur. Kızlarda üretra (alt idrar borusu), erkelere göre kısa olması ve anüse yakınlık nedeni ile enfeksiyonlar daha kolay gerçekleşir ve daha sıktır. Bu yol dışında İYE kan yolu ile bulaşan mikroplarla da nadiren gelişebilir.

İYE sıklığı bunun dışında da bazı faktörlere bağlıdır. Bunları kabaca şöyle sıralayabiliriz;

Mikroorganizma ile ilgili faktörler (mikroorganizmanın enfeksiyon yapabilme yeteneğinin yüksek olması)

Mesanenin sık boşaltılması ve prostat salgısı doğal bir defanstır.Ancak bunların fonksiyonlarında bozulmalar İYE’yi kolaylaştırır. Reflü(mesaneden böbreğe geri idrar kaçısı), süzülerek idrar kesesine biriken idrarın işeme esnasında üst idrar yollarına geri kaçmasıdır. Tekrarlayan İYE olan çocukların %25-50 sinde VUR (vezikoüreterial reflü) vardır. Bu oran İYE olmayan çocuklarda %0,4-1,8 arasındadır. İşeme fonksiyon bozukluğu, en sık 3-7 yaşlarda görülür. Gün içinde pek çok kez ani idrar yapma ve sıkışma hissi duyulur ve hasta idrar kaçırmamak için bacaklarını çapraz yapar. İdrar kesesi duvarı kalınlaşmıştır ve işemeyi kontrol eden kaslarda fonksiyon bozukluğu vardır.

Sünnet; sünnetsiz erkek çocuklarda İYE geçirme riski sünnetli erkek çocuk ve kız çocuklara göre 10-20 kat daha sıktır.

Kateter takılması gibi tıbbi müdahaleler

Metabolik nedenler; idrar yolu taşlarının oluşmasının ve böylece enfeksiyonların sıklığını kolaylaştırırlar. Ayrıca diabet, hipopotasemi(potasyum düşüklüğü) ve hiponatremide(sodyum düşüklüğü) de İYE sıklaşır. Kronik kabızlık Tuvalet hijyeninin kötü olması ve kıl kurtları da İYE sıklığını etkiler

İDRAR YOLU ENFEKSİYONLARI NELERDİR ?

Enfeksiyonun yerleşme yerine göre 2 grupta ele alınabilir;

Aşağı üriner sistem enfeksiyonlar:

*Sistit (idrar kesesi iltihabı)

*Üretrit (alt boşaltım kanalı iltihabı)

Üst üriner sistem enfeksiyonları :

*Akut pyelonefrit; böbrek iltihabı

*Böbrek apseleri

HASTALIK BELİRTİLERİ:

Belirtiler enfeksiyonun yerine ve yaşa göre değişkenlik gösterir.

Yeni doğan döneminde (ilk bir ay) sepsis(tüm vucudun mikrobial enfeksiyonu) tablosu ile seyredebilir. Yeni doğanda reflekslerde azalma, renkte solma ateş veya hipotermi, aktivitede

azalma sepsis belirtileridir. İlk yaşlarda alt İYE ler , hiçbir belirti vermeden ya da huzursuzluk, solukluk, iştahsızlık, kusma, ishal, kabızlık gibi mübrem belirtilerle seyredebilir. Pyelonefritlerde ise ateş, genel durum bozukluğu bu belirtilere ilave olur. İdrar renginde kokusunda değişiklikler olabilir. Özellikle alt idrar yolu enfeksiyonlarında sık, az ve ağrılı idrar yapma görülebilir.Daha büyük çocuklarda alt karın bölgesinde ağrı, sık ağrılı idrar yapma, idrar renginde değişiklik daha çok alt idrar yolu enfeksiyonunu; ateş, bel ve böğür ağrısı kusma halsizlik pyelonefriti düşündürür.

Kronik vakalarda ise , kansızlık, büyüme gelişme geriliği, kemik yapısında bozukluk tabloya eklenebilir. Bütün bu belirtilere bakarak İYE nin komplike olup olmadığına karar vermek için bazı kriterleri gözönünde tutmak gerekir. Eğer hasta ateşli ise ısrarlı kusması, sıvı kaybı varsa, tedaviden yeterli cevap alınamıyorsa, vakakomplikedir.

Herhangi bir şekilde idrarla ilgili bir şikayet varsa mutlaka bir hekime başvurmali ve idrar tetkiki yapılmalıdır.

Tweet