Orta Kulak İltihabı ve Enfeksiyonu (Akut Otitis Media)

Akut otitis media(AOM) çocukluk yaş grubunda sık rastlanır Çocukların %62 si ilk yaşta AOM atağı geçirmekte %17 sinde 3veya daha fazla atak geçirmektedir.

İltihaplı Kulak Zarı	Normal Kulak Zarı

Otitis media orta kulakta efüzyon(sıvı) olması demektir. AOM da bu bu efüzyona ağrı, ateş, huzursuzluk, iştahsızlık ve kusma gibi semptomlar eklenmesi demektir.

İnsidansı arttıran risk faktörleri:

• Erkek cinsiyet,
• Yarık damak veya diğer kraniofasyal(baş bölgesi) anomalilerin mevcudiyeti,
• Kreş-yuva gibi kalabalık ortamlarda bulunma,
• Pasif sigara içimi,
• Anne sütü almama,
• Ailede (kardeş veya ebeveyn) OM öyküsü varlığı sayılabilir.

Üst solunum yolu enfeksiyonu atakları (viral veya bakteriyel) AOM riskini arttırdığı için üst solunum yolu enfeksiyonlarının sık görüldüğü kış mevsimlerinde OM riski artar (2-4). Viral etyolojiyle komplike olmuş bakteriyel otitlerde semptomlar daha uzun devam etmeye meyleder. Keza tedavi başarısızlığı da daha sık görülür, tedavi başarısızlığı; özellikle rinoviruslarla komplike olan AOM da (%78), diğer viruslara göre (%31) daha sıktır.

Patofizyoloji(oluş mekanizması):

Çocuklarda östaki borusu daha kısa, daha horizontal ve daha nosofarengeal yerleşimlidir,bu borunun fonksiyon bozukluğu otiti kolaylaştırır.

Östaki borusunun sağlıklı çalışması orta kulak sağlığı açısından çok önemlidir. Östaki borusu; istirahatte normalde kapalı olup, yutkunma ile açılır. Östaki borusu normalde nasofarengeal sekresyonların orta kulağa ulaşmasını engeller, ayrıca orta kulak sekresyonlarının nasofarenkse iletilmesini (drenajını) sağlar, ayrıca orta kulak havalanmasının atmosfer ile dengelenmesine yardımcı olur. Östaki borusunun mekanik veya fonksiyonel obstruksiyonu orta kulakta negatif basınç ve tüp disfonksiyonuna yol açar. Negatif basınç devam ederse transüda vasfında orta kulak efüzyonu gelişir. buraya enfeksiyon ajanının gelip enfekte etmesi kolaylaşır. Pasif sigara içimi; allerjinin bireysel bazda kolaylaştırıcı etkileri olabilir. İmmunolojik immaturite özellikle küçük bebeklerde kolaylaştırıcı bir faktör olabilir.

Etken mikroorganizma:

S.pneumoniae (pnömokok, olguların %30-50 kadarı),

non-tipabl H. influenzae (%20-30),

M. catarrhalis ((%10-20)’dir.

grup A streptokok (yaklaşık %5 kadar), S. aureus (<%1) ve diğer etkenler gelir. Yenidoğanda gram negatif ve grup B streptokoklar önemlidir .AOM ların %10-40 da etken izole edilemez. Ve bunlarda viral etkenlerin rolü olduğu düşünülür. Viral etkenler arasında özellikle respiratuvar sinsiytal virus, rinovirus, adenovirus, ve influenza virus önemlidir.

KLİNİK:  

Kulak ağrısı ve kulak akıntısı ; Ateş; bir yaş altı bebeklerin %70 kadarında görülürken, büyük çocukların yarısından azında görülür. Ateş birlikte viral enfeksiyon varsa daha sık görülür. 40 C üzeri ateş ateş genellikle beklenmez, eğer çıkarsa bakteriyemi veya diğer bir komplikasyonu destekler

Büyük çocuklar kulakta dolgunluk veya işitme azlığından yakınabilir. halsizlik iştahsızlık beslenmek istememe kusma olabilecek semptomlardır

TEDAVİ:

AOM da kendiliğinden iyileşme sıktır. Etkenlerin görülme sıklıkları ve spontan iyileşme oranları dikkate alınarak yapılan kaba hesapta tahminen %50 olgunun kendiliğinden iyileşebileceği düşünülebilir.Bu bulgular ışığında spontan iyileşme yüksek oranda görülebilirse de AOM da Komplikasyon gelişme riski nedeni ile genelde antibiyotik verilir.

Antibiyotik seçimi en sık etkenler göz önüne alınarak verilir. Amoksisilin başlangıçta ilk seçenektir ve ortalama 10 günlük bir tedavi verilir alternatif ilaç olarak sefuroksim seftriakson, eritromisin/sulfizoksazol, TMP/SMX, sefaklor, sefiksim, sefprozil, azitromisin, klaritromisin, loracerbef verilebilir. Destekleyici tedavi analjezik, antipiretik, nazal konjesyon ve burun tıkanıklığı varsa oral dekonjestan  allerji varsa antihistaminik verilebilir. Burun tıkanıklığını gidermek gerekir. Serum fizyolojik ile burun lavajı yapmak yararlı olur. Burun tıkanıklığı veya alerji yoksa dekonjestan, antihistaminik ve kortikosteroidlerin AOM tedavisine etkisi yoktur.

AOM tedavisi verilen çocukların çoğu 3-4 günde hızla düzelmeye başlar, %10-15 olguda tedavi başarısızlığı olabilir. İlk 24-48 saatte akut enfeksiyon bulguları düzelmeyen hatta artan çocuklarda supuratif komplikasyon olabilir. Çocuğun tekrar değerlendirilmesi, gerekir

AOM sonrasında tedavi olmuş olgular da dahil olmak üzere kulak efüzyonu uzun süre devam edebilir (1.ayda %40, 2. ayda %20, 3. ayda %10 kadar) İki yaşın altındaki çocuklarda ve rekürren AOM da persistan EOM daha fazla gelişir

Dr Bülent Öztürk
Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı

Tweet