Çocuklarda Üst Solunum Yolu Hastalıkları

Üst solunum yolu enfeksiyonları(ÜSYE) grubuna solunum yollarının ağız burun bölgesinden, bronşların başlangıcına kadar olan bölümünün enfeksiyonları girer. ÜSYE çocukluk çağının en yaygın bulaşıcı enfeksiyonlarındandır. Doktora başvuran çocukların ortalama %70’i ÜSYE’dır. Çocuklar ortalama yılda bebek ve çocuklarda 3 ile 8 arası, okul çağı çocuklarda da 2-6 arası ÜSYE geçirirler.

Yaş arttıkça görülme sıklığı azalır. Amerika’da yapılan bir çalışmada çocuklarda ÜSYE’na her yıl 2 milyar$ harcandığı bulunmuştur.

ÜSYE’nın sıklığı ve şiddetini neler değiştirir?

Cinsiyet, ırk, coğrafi bölge, bakım, çevresel faktörler, aktif veya pasif sigara içimi, sosyoekonomik durum, kalabalık ortamda yaşama, psikolojik stres ÜSYE sıklığında değişikliğe yol açmaktadır. Enfeksiyonun şiddeti, enfeksiyona neden olan mikroba, çocuğun yaşına, daha önce aynı mikropla karşılaşıp karşılaşmadığına, alerji ve beslenme durumuna göre değişir. Aynı mikrop aile bireyleri arasında farklı hastalıklara yol açabilir. Hastalıkların şiddeti de farklı olabilir.

ÜSYE niye kış aylarında fazladır?

ÜSYE kış aylarında fazla olmasına rağmen düşük sıcaklığın veya soğuk havanın mikrop yayılımında veya direncimizin düşmesinde belli bir rolü olduğuna dair bir kanıt bulunamamıştır. Ancak kış aylarında toplu yaşanılan yerlerde fazla bulunulması insandan insana mikropların geçişini kolaylaştırır. Bunun da kış aylarında enfeksiyonları arttırdığı düşünülebilir.

Çocuklar niye ÜSYE olurlar?

ÜSYE’nın %90-95 sebebi virüslerdir. İkiyüzden daha fazla farklı virüs türünün ÜSYE’na neden olduğu bilinmektedir. En sık (%30-35) RHİNOVIRUS’lerdir. Bu virüsün de yüzden fazla farklı türü vardır. Bu virüsten başka şu virüsler vardır: Respiratuar Sinsityal Virüs, Parainfluenzavirüs, Adenovirüs, Coronavirüs, İnfluenzavirüs, Enterovirüsler ve diğerleri...

Virüsler üç yolla bulaşır:

• Büyük partiküller öksürme ve hapşırma ile direk olarak,
• Küçük partiküller aynı mekanda bulunup aynı havayı solumakla,
• Virüsle kirlenmiş veya bulaşmış eller veya eşyalar ile temas.

Virüslerin kuluçka süresi 12 saat ile 3 gün arasındadır bazen 1 haftayı bulabilir. 2-7 günler arasında en şiddetli seviyeye ulaşır. İyileşme 2 haftada olabilir.

Bakteriler ÜSYE’nın ancak %5-10’unun sebebidirler. Bu nedenle her ÜSYE bulgusu olan çocuğa antibiyotik kullanmaya başlanmamalıdır. ÜSYE’na neden olan bakteriler: S. Pneumoniae, H. İnfluenzae, M. Catarrhalis, S.aureus, S.pyogenes, M. Pneumoniae, B. Pertussis ve diğerleri...

ÜSYE terimi içerisine hangi hastalıklar girer?

ÜSYE terimi içerisine, akut nazofarenjit(burun arkası ve nefes borusu üstünün enfeksiyonu), farenjit(nefes borusu üstünün enfeksiyonu), uvulit(küçül dilin enfeksiyonu), rinit(burunu enfeksiyonu), sinuzit(sinuslerin enfeksiyonu), otit(kulağın dışının, zarının, içinin enfeksiyonu), tonsillit(bademcik enfeksiyonu), epiglottit(Nefes borusunun üstünü kapatan yumuşak dokunun enfeksiyonu), boğazın bir çok yerinde olan abseler, gibi birçok hastalık girmektedir. En sık olanlardan birisi akut nazofarenjittir(soğuk algınlığı). Bu dokular birbiriyle komşu olduğundan sıklıkla, birçoğu birlikte olabilir. Örneğin nazofarenjit olan çocuğun aynı zamanda sinusleri ve kulakları da enfeksiyona katılmış olabilir.

ÜSYE’da hangi şikayetler olur?

Aslında ÜSYE’nın bir çok bulgusu bir çok hastalığa benzemektedir. Ancak genel olarak ateş, ürperme hissi, halsizlik, huzursuzluk, iştahsızlık, burun akıntısı(önce sulu sonra koyu), burun tıkanıklığı, hapşırık, öksürük, balgam, kusma, burun ve boğazda kuruluk, baş ağrısı, boğaz ağrısı, karın ağrısı, kas ağrısı gibi şikayetler görülebilir.

Bu şikayetler niçin olur?

Mikropla vücut karşılaştıktan sonra, vücut çeşitli maddeler salgılar. Bu maddeler başta akyuvarlar olmak üzere çeşitli hücreleri etkiler. Bu salgılanan maddeler vasıtası ile ateş reaksiyonu ortaya çıkar. Bu salgılanma ve hücre artışı sonucu mukozalar ve yumuşak dokular şişer, salgıları artar ve burun tıkanıklığı, akıntısı ve ağrılar ortaya çıkar. Vücut enfeksiyonla mücadelede olduğunda halsizlik ve yorgunluk olur. Salgıların artıp genize gitmesi sonucu iştahsızlık, öksürük ve balgam olur.

ÜSYE nasıl teşhis edilir?

ÜSYE öykü, muayene, klinik durum, ve tetkik ile teşhis edilir. Hiç birisi tek başına yeterli değildir.

ÜSYE düşünülen tüm çocuklar niye antibiyotik kullanılmamalıdır?

Ateşli dönem eğer sebep virüsse birkaç saat bazen yüksek derecelerde olmamakla birlikte 3 gün sürebilir. Ateşin uzun sürmesi, düşmüşken tekrar yükselmesi, yüksek olmakta ısrar etmesi enfeksiyonun sebebinin bakteri olduğunu düşündürür. ÜSYE’nın virüs nedenli olanları antibiyotikle tedavi olmaz. Bu hastalara, şikayetlerini iyileştirici ve destek tedavisi uygulanır. Antibiyotikler bakterilere etkilidir. Virüslere etkisi yoktur. Ancak bazı durumlarda kişi virüs sebepli ÜSYE geçirirken enfeksiyona bakteri eklenip çocuğun durumunu daha kötüleştirebilir. Yaşamın ilk 12 ayında, sık solunum sistemi enfeksiyonu geçirenlerde, doğumsal yada sonradan edinilmiş bağışıklık sistemi bozukluğu olanlarda, ciddi müzmin hastalığı ve daha önce zatürre geçirmiş olanlarda bakterinin enfeksiyona katılımı kolaylaşır.

Bu hastalara ne tedaviler verilir?

Virüs sebepli ÜSYE’na, şikayetlere yönelik tedavi ve destek tedavisi verilir. Ateşi varsa ateş düşürücü, burun tıkanıklığı varsa tıkanıklığı açıcı, öksürük varsa öksürük kesici, ağrı varsa ağrı kesici verilir. Ateşi olan çocuklara ateş yüksekliğine yönelik olarak sadece ateş dürücü vermek yetmez. Ilık su ile duş yada fizik soğutma uygulanır. Fizik soğutma koltuk altına boynuna kasıklarına ılık su ile ıslatılmış bez konulurken eller ve ayaklar çorap veya eldiven benzeri bir giyecekle sıcak tutulmaya çalışılır. Eğer enfeksiyon sebebi çocuk hekimi tarafından bakteri olduğuna karar verilirse antibiyotik başlanır.

ÜSYE’ndan çocuklarımızı nasıl koruyabiliriz?

Çocukları ÜSYE’ndan koruyabilmek için öncelikle beslenmelerine dikkat etmelidir. Her türlü meyve ve sebzeyi yemesini sağlamalıdır. C vitamini ve vitaminlerin yararlı olduğu belirtilmektedir. Aynı evde yaşayan veya aynı ortamda bulunan çocukların ve insanların hasta olsun olmasın sabunla veya dezenfektanla ellerini ve yüzlerini yıkaması sağlanmalıdır. Ayrıca mümkünse hasta kişilerin kullandığı ev eşyaları (havlu gibi) diğer ev fertleri veya aynı ortamın insanları tarafından kullanılmamalıdır. Hasta olan çocuklarla mümkün olduğu kadar iletişimini kesmelidir. Kapalı, pis, kalabalık, sigara içilen ortamlardan mümkün olduğunca çocuklar uzak tutulmalıdır. Kış aylarına girmeden önce aşı yaptırılabilir. Ancak şu da bilinmelidir ki Grip aşısı ÜSYE’ndan %100 korumaz.

Eğer çocuğunuzun ÜSYE şikayetleri varsa, bir çocuk doktoruna başvurmanız faydalı olacaktır. Bu şikayetler başka bir hastalığın habercisi olabileceği gibi zamanında tedavi olmazsa ilerleyebilir ayrıca enfeksiyon anında olan ateş, nöbet gibi geri dönüşü olmayan sonuçları karşımıza çıkarabilir.

Tüm çocukların sağlıklı olması dileğiyle...

Tweet